A varita maxica para fabricar talentos

Hai dúbidas acerca de se o campión nace ou se fai. Ao futbolista mellor dotado cualifícaselle de talento. Un segundo é a loita constante que separa aos pilotos de Fórmula 1 e Motociclismo do podio do resto de competidores. Aínda que o adestramento é fundamental, os avances tecnolóxicos e informáticos contribuíron co seu pequeno granito de area en mellorar os resultados.

Nada teñen que ver as raquetas de tenis que manexaba Manolo Santana pioneiro en España deste deporte nos sesenta coas que remata actualmente o portentoso Rafael Nadal. A súa ferramenta é indispensable para sorprender, para chegar á bóla e conseguir efectos. A nanotecnoloxía de fibra de carbono foi un apoio para conseguir maior lixeireza e robustez. Con internet, mesmo, van aparecendo raquetas conectadas capaces de rexistrar en tempo real os movementos do tenista para puír defectos. É o caso de Babolat Play Aeropro Drive, que ten uns sensores que transmiten datos, algo similar á solución de Zepp.

Materiais máis lixeiros

A enxeñería e a investigación científica ha feito panca noutros deportes para tentar ofrecer mellores resultados aos deportistas. As máquinas creadas por Giovanni Pinarello permitiron espremer o talento de Miguel Indurain en catro dos seus cinco Tours. Extraordinaria foi a Espada, aquela futurista bicicleta coa que o ciclista navarro conseguiu o récord da hora. Un prodixio da innovación en novos materiais e técnicas de aerodinámica. Pesaba 7.2 quilos e estaba fabricada nunha soa peza. Vinte anos despois, son os potenciómetros os que dominan o pelotón nas competicións.

De forma autómata, estrelas como Chris Froome deixaron de mirar aos seus rivais para centrar a súa atención nun computador a bordo que rexistra pulsacións, velocidade, altitude e watts por pedalada. Na procura da perfección calquera mínimo detalle pode decantar a balanza. Afeitos aos cascos en forma de pico que se utilizan nas contrarreloxo, o equipo Sky foi pioneiro no uso dun casco con forma de pinga de auga, baseándose en estudos que demostran que este novo deseño é o que mellor penetra no aire.

Para adestrar

Aínda que moito se discutiu sobre a implantación da tecnoloxía no deporte rei, os futbolistas tamén aproveitan as vantaxes que as innovacións xeran. O diario ABC desvelaba en 2007 que o emblema madridista Raúl transformara o seu dormitorio nunha cámara de hipoxia, co obxectivo de simular unha estancia en altura e mellorar así a súa resistencia. A técnica denominada LHTL («living high training low», vivir arriba e adestrarse abaixo) persegue aumentar o rendemento físico sen depender dun emprazamento natural moi peculiar, onde o exercicio só pode realizarse durante curtos espazos de tempo.

Moitos deportistas utilizaron técnicas similares para mellorar as súas marcas e cada vez máis se utiliza para superar lesións. Precisamente, o Real Madrid de fútbol introduciu a tecnoloxía nos adestramentos. Un sistema de GPS en tempo real segue os movementos, ritmo cardíaco e velocidade dos xogadores. Os parámetros recolleitos aprovéitanse para planear sesións con obxectivos concretos.

O reto de fabricar deportistas de elite tamén ten a súa pequena achega a creación de traxes específicos e persoais para a figura de cada eles. Aí é onde entra a informática e a experimentación con materiais distintos dos tecidos habituais. Se non que llo pregunten ao nadador americano Michael Phelps, que levou a casa oito medallas de ouro nos Xogos Olímpicos de Beijing. «Dopaxe tecnolóxica» chamárono entón. Deseñado coa colaboración da NASA e a empresa de dinámicas de fluídos Ansys, a firma Speedo creou un traxe biométrico deseñado con características hidrodinámicas baseadas en pel de quenlla. Un impulso ás súas marcas.

Monitoraxe do rendemento

Ata en deportes de corte clásico como a hípica, a alta tecnoloxía vai facéndose cada vez máis patente. No Hipódromo da Zarzuela, o Equipo 38 iniciou tempo atrás un proxecto pioneiro sustentado no sistema PEVIC: un programa que recolle en tempo real as distintas variables de adestramento (distancia, tempo, velocidade e pulsacións) que rexistran os cabalos cada vez que saen á pista.

Fronte á técnica aparecen os sensores como mecanismos para rexistrar todo tipo de información durante a práctica do deporte e conseguir así sacarlle partido ao corpo humano. Moitos clubs deportivos utilizan nos adestramentos camisetas con pulsómetros para capturar diferentes estados físicos. Para logo traballar sobre eles, enténdese. Recentemente, unha «startup» española deseño Gow, unha camiseta especial que alberga dous sensores específicos para fins deportivos.

O impulso dalgúns fabricantes de tecnoloxía de consumo levou a tentar levar ao mercado «gadgets» pensados para a monitoraxe da actividade física (presentes xa como principal atractivo nos chamados dispositivos vestibles), así como pequenos aparellos como o de Zepp que recolle os movementos dun golfista ou tenista para mellorar o seu rendemento.

Que Marc Márquez é un mozo valente non cabe dúbida. Que arrisca cada curva a 45 graos, tampocos. Pero si é de recibo pensar que parte da vantaxe dalgúns pilotos débese á máquina utilizada. É posible que o mozo catalán de Repsol Fonda fose case igual de rápido subido a unha moto doutra escuadra dos chamadas «satélites». Pero non se pode obviar que rascar dúas décimas de segundo quizá non fose posible sen a enxeñería.

Conseguir a máquina perfecta require dun desenvolvemento onde non hai marxe de erro. A fibra de carbono é innegociable en chasis e carrocería, o magnesio busca a maior lixeireza posible nas lamias e o control de tracción está deseñado para permitir inclinacións imposibles. A este nivel de sofisticación non é de estrañar que na fabricación destes milagres sobre dúas rodas empregouse parte da tecnoloxía utilizada en Asimo, o robot humanoide máis desenvolvido do mundo e un dos buques insignia da propia Honda

.

As novas tecnoloxias melloran o rendemento deportivo

As novas tecnoloxías teñen cada vez maior repercusión no deporte e as súas aplicacións multiplícanse.

Un dos elementos máis novos é o das cámaras hiperbáricas. Estes habitáculos simulan condicións de altitude de ata 2.000 metros sobre o nivel do mar, o que permite incrementar a cantidade de osíxeno en sangue que o atleta é capaz de transportar. O resultado é unha mellora evidente da capacidade respiratoria.

A biomecánica é outro factor crave. Máis aló do popularizado túnel de vento, ao que recorren ciclistas e pilotos de Fórmula 1 para optimizar a aerodinámica, diversos estudos demostran que alterar determinados hábitos corporais na execución de movementos mellora notablemente o rendemento. Esta circunstancia púidose comprobar coa vitoria de Rafael Nadal no US Open, onde o tenista realizou servizos a velocidades récord grazas a unha pequena modificación no grip da súa raqueta, que lle obrigaba a variar a posición de agarre. A confección de pezas deportivas tamén admite melloría en función do grao de implicación tecnolóxica no deseño. Neste punto, as investigacións en cinemática e estrutura de materiais resultan fundamentais. En natación, por exemplo, os traxes máis modernos compórtanse como unha segunda pel, de maneira que se minimiza a fricción coa auga e perfecciónase a adherencia corporal.

A tecnoloxía xoga tamén un importante papel no mantemento do ton muscular do deportista de elite, especialmente cando este debe permanecer inactivo tras sufrir unha lesión. Gran cantidade de atletas recorre á electroestimulación para retroalimentar músculos difíciles de adestrar nestas situacións.

Este sistema consiste na descarga de impulsos eléctricos débiles, pero suficientes para exercitar o músculo e evitar que permaneza sedentario. Por último, o uso da tecnoloxía permite liquidar lances dubidosos dun evento deportivo a partir de sistemas de cálculo e triangulación que precisan se a pelota tocou a liña ou non, como ocorre co ollo de falcón no tenis; ou se a circunferencia completa do balón pasou a liña de gol nun partido de fútbol, para o que se debate sobre a implantación de microchips electrónicos no interior do esférico.

Ao alcance de todos

Cada vez hai máis dispositivos no mercado a prezos accesibles. Algúns destes accesorios son ideais para realizar actividades cardiovasculares. É o caso dos pulsímetros, artefactos que controlan as pulsacións do corazón e permiten manter o ritmo cardíaco dentro dos valores recomendados para cada persoa. Esta tecnoloxía minimiza os riscos e garante que o usuario esprema todo o seu potencial saudable.

O sensor  do pulsímetro adoita colocarse cunha banda elástica ao redor do peito que envía por radio as pulsacións a un reloxo complementario. Os modelos máis avanzados gardan rexistros de adestramento e poden conectarse ao PC para controlar os progresos.

Superando limites

Para conseguir medallas e copas nos deportes, os adestradores recorreron á ciencia para mellorar o rendemento dos seus atletas. Hai novidades que sorprenden pola súa orixinalidade e marcan o grao de sofisticación alcanzado. A todos asómbranos a variedade de zapatillas que se ofrecen nas tendas deportivas. Estes calzados son a consecuencia de minuciosos estudos en deseño e tecnoloxía en materiais. Logran adaptarse a cada pé e tamén a cada deporte.

Aplícase tecnoloxía da NASA para fabricar traxes para competencias de natación. Utilizan unha tea ultraliviana coa capacidade de repeler á auga e lograr unha compresión do corpo que evita a vibración da pel e a oscilación muscular. O nadador obtén unha silueta hidrodinámica e así reduce a resistencia que ofrece a auga ao deslizamiento

Progresos científicos aplicados ao adestramento deportivo

Existe un sistema que permite visualizar o esqueleto do atleta mentres realiza o exercicio. Con isto corríxense erros técnicos e conséguese un rendemento óptimo. O sistema permite estudar en detalle os movementos de ciclistas, futbolistas ou ximnastas entre outros deportes de alta competición. Estes atletas no futuro poderán perfeccionar aínda máis a súa técnica directamente na pista de atletismo, xa fóra dun laboratorio. Trátase dunha empresa inglesa (SESAME) que está a desenvolver uns sensores que permitirán coñecer a postura do atleta en cada momento da competencia para lograr o máximo rendemento do competidor. Os deportistas de alto rendemento monitorean o seu corazón, mentres realizan os adestramentos, con pulsómetros. Así coñecen a frecuencia cardíaca durante cada etapa do adestramento e o tempo de recuperación. Isto permite aos adestradores sacar o máximo proveito da capacidade orgánica o deportista.

Os accesorios tamén son optimizados para baixar records

As empresas que comercializan produtos para deportistas interésanse tamén en mellorar as lentes. É que nalgúns deportes son molestos os flashes, noutros os contrastes entre luz e sombra e en moitos o brillo do sol. En todos os casos a procura céntrase en aumentar a nitidez e diminuír a fatiga visual. É por iso que as empresas buscan desenvolver lentes para contrarrestar estas incómodas situacións e mellorar o rendemento, a precisión, e a seguridade do deportista.

Buscando superar o problema da altitude

Para competencias en países con alturas considerables os atletas poden aclimatarse no seu propio país pero nunha cámara hipobárica. Nela a presión atmosférica aseméllase á dunha altura de 3.600, 4.000 metros ou aínda máis. Esta técnica está a ser utilizada non só por esquiadores e escaladores senón tamén por ciclistas e futbolistas cando deben de competir en países cunha altura moi distinta ao seu lugar de adestramento habitual.

Aspectos psicolóxicos nos deportistas

Toda a tecnoloxía aplicada ao deportista non serve de moito se o que falla é a vontade, a concentración ou calquera outra faceta do estado emocional. Por iso psicólogos acompañan ao atleta ou ao equipo de competición para que sigan gozando das competencias; para saber cambiar pensamentos negativos por positivos; concentrarse e non quedar pensando nun erro; desenvolver técnicas de relaxación, non temer ao día do partido ou competencia, deixar ao carón os problemas persoais, non temer ás posibles lesións, etc.

Por iso aínda que agora parecería que a tecnoloxía aplicada ao deporte non ten límites infranqueables, o factor humano segue sendo o elemento para ter en consideración e é o que marca a diferenza entre gañadores e perdedores.

Tecnoloxia, unha axuda para os deportistas

A tecnología deu pasos axigantados nos últimos anos, e no deporte, tanto amateur como profesional, foise incorporado para mellorar o desempeño dos atletas e da competencia, tentando non quebrantar a esencia mesma da práctica. Atopamos así avances en elementos como: traxes de baño hidrodinámicos na piscina, bicicletas lixeiras feitas de fibra de carbono, raquetas, paus de golf, bates de béisbol, zapatos, pelotas, camisetas, cámaras de repetición instantánea etc.

A tecnoloxía deu pasos axigantados nos últimos anos, e no deporte, tanto amateur como o profesional, foise incorporado para mellorar o desempeño dos atletas e da competencia, tentando non quebrantar a esencia mesma da práctica. Atopamos así avances en elementos como: traxes de baño hidrodinámicos na piscina, bicicletas lixeiras feitas de fibra de carbono, raquetas, paus de golf, bates de béisbol, zapatos, pelotas, camisetas, cámaras de repetición instantánea etc. Aínda que algunhas entidades deportivas como a FIFA se rehúsan a utilizar elementos externos para a mellora do xogo, son cada vez máis quen está a favor de utilizar a tecnoloxía como ferramenta para cualificar adecuadamente inxustizas e erros humanos que non son fáciles de percibir. Ademais a ciencia está ao servizo dos atletas como un instrumento para axudalos a superar as barreiras físicas e inclusive as técnicas. No tenis, por exemplo, que ante todo é un deporte de cabaleiros, onde se respecta a decisión dos xuíces, a velocidade e técnica do xogo foi evolucionando e chegou un momento no que pasou á capacidade do ollo humano, por iso hai uns anos requiriuse que os xuíces de liña e cadeira, apóiense na tecnolóxica que lle proporciona o chamado 'ollo de falcón', cuxo obxectivo é determinar se unha pelota caeu dentro ou fóra dos límites da cancha.

A tecnoloxía deu pasos axigantados nos últimos anos, e no deporte, tanto amateur como o profesional, foise incorporado para mellorar o desempeño dos atletas e da competencia, tentando non quebrantar a esencia mesma da práctica.

A tecnoloxía deu pasos axigantados nos últimos anos, e no deporte, tanto amateur como o profesional, foise incorporado para mellorar o desempeño dos atletas e da competencia, tentando non quebrantar a esencia mesma da práctica.

Aínda que algunhas entidades deportivas como a FIFA se rehúsan a utilizar elementos externos para a mellora do xogo, son cada vez máis quen está a favor de utilizar a tecnoloxía como ferramenta para cualificar adecuadamente inxustizas e erros humanos que non son fáciles de percibir. Ademais a ciencia está ao servizo dos atletas como un instrumento para axudalos a superar as barreiras físicas e inclusive as técnicas.

No tenis, por exemplo, que ante todo é un deporte de cabaleiros, onde se respecta a decisión dos xuíces, a velocidade e técnica do xogo foi evolucionando e chegou un momento no que pasou á capacidade do ollo humano, por iso hai uns anos requiriuse que os xuíces de liña e cadeira, apóiense na tecnolóxica que lle proporciona o chamado ' ollo de falcón ', cuxo obxectivo é determinar se unha pelota caeu dentro ou fóra dos límites da cancha.

Os diversos torneos da ATP, WTA, Copa Davis, e Fed Cup, estiveron marcados por polémicas e decisións dos xuíces de liña nos últimos anos. E para evitar eses altercados requiriuse utilizar os avances tecnolóxicos como un autentico beneficio para darlle credibilidade ao xogo e evitar a incerteza que xeraban certos puntos en disputa.

Ao utilizar o termo ?tecnoloxía? en temas referidos a deportes, afacemos descartar na percepción inicial cousas un pouco máis simples e que tamén forman parte da influencia tecnolóxica. Por exemplo, e seguindo co deporte do tenis, durante os últimos 50 anos, as raquetas de madeira foron substituídas polas de metal e logo polas de fibra de carbono mesturadas con outros materiais. Hoxe podemos atopar modelos conectados a computadoras con sensores que detectan as vibracións das cordas e do movemento, todo iso co obxectivo de axudar aos tenistas para saber datos interesantes que melloren o seu rendemento en canto á técnica de golpeo que está a utilizar, o que leva a desenvolver un xogo máis vistoso para o afeccionado.

Grazas aos avances e incorporación da tecnoloxía, no ciclismo as bicicletas sufriron cambios importantes: agora son lixeiras, resistentes e permiten aos atletas ter mellor rendemento ante o que moitos consideran un esforzo sobre humano nas competencias máis importantes.

Para a NFL, unha das ligas deportivas máis rendibles do mundo, foi importante ir implementando os avances tecnolóxicos para ben do espectáculo ou no seu caso a protección dos seus xogadores.

O futbol americano de Estados Unidos tomou desde 1986 a tecnoloxía como un aliado para mellorar as decisións tomadas polos árbitros no campo de xogo: utiliza a repetición instantánea desde hai varios anos e mesmo cambiou as súas regras para poder ter un xogo máis xusto en todos os sentidos.

Cámaras por ambos os costados do emparrillado e cabinas de revisión preto das bancas fixeron ás repeticións unha ferramenta común para este deporte.

Pero se algo ten colocada á NFL como a liga máis próxima á tecnoloxía é a súa preocupación e esforzo por manter seguros aos seus xogadores; creouse un comité chamado ?Head, Neck & Spine Medical Committee?, (Comité Médico de cabeza, pescozo e espiña dorsal), o cal se encarga de buscar formas nas que a tecnoloxía poida axudar a evitar lesións de alto risco.

Con todo, non todas as entidades deportivas pensan do mesmo xeito. A FIFA séguese rexeitando a utilizar a tecnoloxía como un medio que axude e dea soporte ás decisións que os árbitros toman en cuestión de segundos durante un encontro.

O futbol é o deporte máis querido e seguido ao redor do mundo, pero o seu máximo organismo di que a ausencia de elementos tecnolóxicos ?é a única maneira de manter o deporte coa súa beleza natural?.

Así, a FIFA insiste en ?non introducir tecnoloxía?, no que respecta a repeticións instantáneas para resolver as xogadas máis polémicas; así a todo prefire darlle prioridade a propostas como a utilización de dous árbitros adicionais á terna habitual e diamdemas para manter comunicados aos xuíces de liña.

Aínda que na pasada Copa Confederacións e no que será o Mundial de Brasil, xa se aceptou utilizar a tecnoloxía para detectar goles dubidosos na liña das porterías: usarase un sistema de 14 cámaras para detectar a posición da pelota no arco, dixo Thierry Weil, director de mercadeo do organismo reitor do futbol mundial.

Outro aspecto no que tamén puxo empeño a FIFA, é en avalar os estudos para sacar uniformes, zapatos ou balóns con tecnoloxía de punta. Estes últimos deseñados con capas sintéticas e recheos dun xel especial que absorbe con maior docilidade os golpes, e que ademais lle permite axustarse ás condicións climáticas do terreo de xogo.

Ademais están os uniformes, deseñados especificamente para que os futbolistas sentan máis cómodos, non se mollen coa súa propia suor ou mesmo para que o seu corpo tórnese un pouco máis ?aerodinámico?: zapatos feitos para sacarlle o maior proveito ás habilidades dos xogadores ao momento de patear o balón ou correr, son elementos craves nos que a tecnoloxía si mellorou o balompé mundial segundo a FIFA.

Hai deportes onde a vestimenta e a tecnoloxía aplicada a ela fan a diferenza. É o caso da natación, onde as milésimas de segundos poden facer gañar ou perder a un competidor, e para iso desde hai algúns anos deseñáronse traxes especiais que asemellan a unha segunda pel, similar á pel das quenllas.

Trátase de traxes aerodinámicos que buscan elevar o rendemento dos nadadores, e que foron feitos tras 55 mil horas de estudos con científicos e deseñadores industriais coa mellor tecnoloxía que existe: traxe, gorra e goggles, que axudan a reducir a resistencia á auga, logrando que o nadador incremente a súa velocidade considerablemente.

Ciencia e tecnoloxía atópanse moi ligadas ao deporte hoxe en día. O factor ciencia xa é un protagonista que vai da man para axudar aos atletas para lograr mellores resultados, todo en beneficio do espectáculo para os afeccionados.

Tecnoloxia maratoniana

É usual decatarse da aplicación de innovacións tecnolóxicas en prácticas deportivas a nivel profesional: desde cascos ultramodernos para que os surfeiros reciban indicacións dos seus adestradores en tempo real, pasando polos avances aplicados na amortiguación do calzado para xogadores de básquet, ata o uso de dispositivos GPS cada vez máis sofisticados para montañistas.

En todo o mundo e cada día máis, podemos notar como se estende o uso destas tecnoloxías ás prácticas deportivas de afeccionados. Un caso paradigmático (polo volume de aplicación que implica) é o uso de chips para cronometrar maratóns. Centos de persoas reunidas nunha sorte de festexo comunitario, onde correr é tamén unha invitación para mellorar a calidade de vida nas grandes cidades. Tal foi o caso do recente Nike + Human Race, o evento de running máis grande do mundo feito en simultáneo en 25 cidades, incluída Buenos Aires. Do mesmo xeito serao a vixésima edición da 1/2 Maratón Adidas na Cidade de Buenos Aires o próximo 21 de setembro.

Fronte a semellantes convocatorias, o uso do chip instálase para converter calquera competencia amateur nun evento precisamente medido. Aquí, un mapa deste pequeno e versátil elemento: como funciona e que información brinda o sistema dixital para maratóns:

* É unha miniatura de deseño especial, marcada por un código único de identificación. Unha descrición técnica para quen sabe: ten unha cápsula de vidro transparente que contén un chip de silicona e un cable enerxético.

* O chip non ten baterías; actívase ao entrar en contacto cun campo magnético a través de antenas. O proceso de conexión do chip co campo dura apenas 60 milisegundos.

* En toda maratón que utiliza este sistema colócanse as antenas (unha na "largada" e outra na "chegada") que, ao ser cruzadas polo corredor, reciben a información almacenada no chip, incluído o seu número de identificación. Todos os datos gárdanse nunha computadora que utiliza un software especial e que, en cuestión de segundos, permite traducir os resultados a calquera computadora hogareña.

* O chip permite saber exactamente o momento no que un corredor cruza a liña de largada e chegada, os seus tempos parciais e totais, cando e onde se detén. Tamén brinda varios formatos nos resultados: clasificacións femininas e masculinas, por rango de idades, e por procedencia do corredor, entre outros. O sistema permite axilizar a velocidade do procesamiento dos datos e obter a información dunha maratón con todas as súas variables posibles cruzadas en tempo record.

Superando os nosos limites

"Citius, altius, fortius" (máis rápido, máis alto, máis forte) é a estimulante lema dos Xogos Olímpicos, unhas palabras inspiradoras que nos animan a superar os nosos logros e limitacións. A tecnoloxía entra en xogo no deporte igual que en calquera outro ámbito das nosas vidas, desde distintas perspectivas e en campos diferentes, pero sempre co obxectivo de axudarnos a mellorar.

Avances paralímpicos

Un dos campos onde é máis sinxelo ver como a tecnoloxía supón un gran avance é nos Xogos Paralímpicos. Edición tras edición, pódese constatar como os deportistas fan uso de cada vez máis sofisticadas prótese grazas aos avances da enxeñería e a ciencia, porque os soños non teñen barreiras.

Un dos mellores exemplos é o do corredor surafricano Óscar Pistorius. A súa carreira profesional coñeceu a súa cénit durante Londres 2012, cando se converteu no primeiro deportista con ambas as pernas protésicas en competir nun evento desas características. E, aínda que se volveu a Sudáfrica sen conseguir ningunha medalla, só obtivo palabras positivas ante a proeza que acaba de realizar. Porque subir ao podio era o de menos: a verdadeira fazaña estaba en chegar ata aí.

Óscar Pistorius - primeiro deportista paralímpico que participa nuns Xogos Olímpicos

O camiño non foi fácil. Durante moitos anos, as súas pernas artificiais foron obxecto de controversia, ata o punto de ser consideradas unha vantaxe fronte aos demais corredores. Obviamente, non se atoparon motivos suficientes.

Baloncesto

Outro dos deportes máis populares dos Xogos Olímpicos é o baloncesto. No caso do baloncesto paralímpico, as cadeiras de rodas están deseñadas especificamente para dar a mellor resposta aos xogadores durante os partidos. O equipo británico de baloncesto paralímpico estreou na cita olímpica de 2012 unhas cadeiras creadas desde cero. Durante máis de dez anos, o modelo de base fora o mesmo, pero esta vez fixeron borrón e conta nova para innovar desde o mesmo proceso de deseño.

As novas cadeiras foron desenvolvidas pola Universidade de Loughborough, BMW e RGK, expertos produtores de cadeiras de rodas para prácticas deportivas. Un dos materiais que se utilizou para a estrutura foi aluminio en lugar de titanio, creando cadeiras moito máis resistente aos golpes e ata dous quilos máis lixeiras. As melloras fixéronse notar tanto na velocidade que podían alcanzar como na maniobrabilidad.

Equipo personalizado

Unha das facetas máis importantes no desenvolvemento de tecnoloxía para deportistas paralímpicos é a personalización dos produtos. No caso das cadeiras para xogar ao baloncesto, é no asento onde radica a clave. Para a creación das cadeiras de rodas do equipo paralímpico británico se escanearon as formas e os movementos de cada xogador, recompilándose así a información necesaria para construír a man uns asentos perfectos individuais. Neste caso, todo depende das condicións de cada xogador: unha lesión medular non ten as mesmas necesidades que unha perna amputada.

Xogadoras da selección británica de baloncesto paralímpico

O desenvolvemento de novos materiais e a súa optimización para o seu uso en deportes paralímpicos é de capital importancia, pero o deseño personalizado e tratado ao detalle é clave, e dá mostra da madurez das investigacións neste campo. As entrevistas aos atletas, que deron feedback aos desarrolladores das cadeiras, arroxaron luz sobre moitos detalles.

Outros deportes, outras tecnoloxías

A lista é interminable. A natación coñeceu innumerables melloras nos seus traxes de baño (algúns desenvolvidos en conxunto coa NASA!) e as tecnoloxías para determinar a posición dos corpos no espazo axudaron a deportes como o tenis ha mellorar a efectividade da súa arbitraxe.

O ollo de falcón é, probablemente, a súa versión máis coñecida. Grazas a unha serie de videocámaras dispostas no campo de xogo, é posible saber se a pelota caeu ao carón ou a outro da liña e, por tanto, se se puntuou ou non. O fútbol, cos seus goles pantasmas, que tantos desgustos e alegrías dan aos afeccionados, podería tamén beneficiarse destes avances algún día.

Máis aló do deporte

Aínda que pareza que a tecnoloxía aplicada aos atletas só afecta a unha porcentaxe pequena dos deportistas e, por tanto, a unha parte moi pequena da poboación mundial, o certo é que os avances neste campo van máis aló da competición de elite.

O deporte é capaz de atraer a atención de millóns de persoas, o que ao final acaba repercutindo nun interese maior pola ciencia e a tecnoloxía. As pernas artificiais dos atletas paralímpicos fan que nos preguntemos como funciona ou como se desenvolve algo así.

Pero talvez o máis importante é que os avances no terreo paralímpico acaban tendo a súa aplicación en áreas máis amplas do medicamento. As novidades tecnolóxicas en próteses e cadeiras de rodas nas Olimpíadas acaban servindo para todos os modelos afastados do deporte de máximo nivel. As melloras tecnolóxicas, ata nos ámbitos máis insospeitados, acaba servíndonos a todos.

Aplicacion de tecnoloxia no futbol

As novas tecnoloxías aplícanse no deporte desde hai algún tempo, sobre todo nos deportes que necesitan gran precisión nos rexistros, por exemplo nas carreiras de velocidade (ciclismo e atletismo) utilízanse células fotoeléctricas para rexistrar os tempos empregados. Non só se empregan en competición senón que tamén se utilizan no adestramento diario para calcular parámetros fisiológicos, bioquímicos, biomecánicos, etc que posteriormente serán utilizados para calibrar o adestramento.

O proceso de adestramento dos atletas require un control exhaustivo dos esforzos realizados por este e as novas tecnoloxías achégannos os aparellos de medida para controlar e planificar o adestramento deportivo.

Actualmente no deporte, o proceso de observación do deportista atópase relacionado xeralmente co uso de equipos de medición, que cada vez son máis sofisticados para darnos a información precisa. Entre os distintos aparellos que se incorporan á investigación para dirixir o adestramento deportivo temos:

- Rexistros Ópticos.- Utilízanse para rexistrar os movementos do atleta, en competición e adestramento, sen estar en contacto directo con el. Entre elas atópanse:

        - Fotografía.

        - Tomas cinematográficas.

Os datos que se obteñen destes rexistros serven para estudar as características cinemáticas, é dicir, desprazamentos, velocidades, aceleracións, etc, por exemplo en salto de altura coñecer a velocidade inicial no salto vertical.

Cabe apuntar que a fotografía estereoscópica (utilízanse 2 cámaras) é máis precisa que a plana, xa que permiten rexistrar os movementos dos deportistas en tres dimensións.

- Rexistros Ópticos-electrónicos.- Transforman as imaxes en sinais eléctricos. Podemos destacar as seguintes:

            - Teleciclografía.- Rexistran a traxectoria dun movemento e pódese reproducir en televisión.

            - Vídeo.

            - Células fotoeléctricas.- Utilízanse para medir os tempos de carreira, principalmente naquel tipo de competición de pouca duración e nas que existen escasas diferenzas entre os atletas (carreira de velocidade, 100 metros lisos).

- Métodos Electromecánicos e telemétricos.- A precisión destes métodos vai depender da precisión das instalacións telemétricas e de valoración dos cálculos e tamén da calidade dos transductores da información, que deben ser o máis pequenos posibles e que non prexudiquen os movementos do deportista. Durante a actividade do deportista, prodúcense sinais bioeléctricas que se adoitan chamar potenciais biolóxicos. Estes sinais infórmannos de procesos fisiológicos que nos serven para ver como responde o organismo ante unha serie de esforzos de adestramento e, con iso, poder ir adaptando os sistemas de traballo para conseguir os mellores resultados posibles.

Entre os distintos métodos electromecánicos temos:

- Electrocardiograma.- Rexistran os potenciais biolóxicos do corazón.

- Electromiografía.- Rexistran os potencias biolóxicos do músculo.

Outros transductores empregados son:

- Plataformas dinamométricas e de saltos.- Adóitanse colocar debaixo do recubrimiento da pista, serven para medir as forzas que se producen tanto horizontal como vertical na reacción de apoio ou o tempo de apoio.

- Ergómetros.- Serven para medir a Forza, Potencia, Velocidade, etc achegándose o máis posible ás condicións da competición. Podemos destacar: tapiz rodante, cicloergómetro, remoergómetro, piscinas ergométricas, etc.

- Transductores de aceleración.- Utilízanse co fin de medir a forza de inercia que xorde ao acelerar ou frear un corpo en movemento.

- Goniómetros.- Estes utilízanse para medir os desprazamentos angulares, que nos permite corrixir aspectos técnicos dos movementos para obter a posición máis rendible para o deportista.

Ademais existen diversos aparellos que nos servirán para medir parámetros fisiológicos e bioquímicos como son a frecuencia cardíaca, a concentración de ácido láctico ou o consumo de osíxeno.

Pulsómetros.- Úsanse para rexistrar a frecuencia cardíaca. Está composto por varios aparellos: transmisor, receptor de pulseira e correa elástica. A vantaxe dos cardiofrecuenciómetros estriba en poder envorcar os datos nun computador (mediante interface) e analizalos con posterioridade. Actualmente no mercado existen moitos modelos que son moi alcanzables

Analizadores de ácido láctico.- Utilízanse para coñecer a concentración de acedo láctico no sangue. Funcionan cunha micro mostra de sangue que, normalmente, tómanse da orella ou o dedo. Existen analizadores fixos e portátiles.

Analizadores de parámetros bioquímicos.- Serven para calcular parámetros como a urea, creatina, etc. Estes aparellos necesitan dunha calibración previo para o seu correcto funcionamento.

Analizadores de gases.- Rexistran os parámetros ventilatorios como son o volume ventilatorio, volume de CO2, consumo máximo de osíxeno (VO2 máx), equivalente respiratorio, etc. Existen modelos portátiles e fixos.

Das novas tecnoloxías que se aplican no fútbol utilízanse sobre todo os aparellos que rexistran parámetros fisiológicos e bioquímicos, como son os pulsómetros e analizadores de ácido láctico.

A continuación expoñeremos un exemplo de como se utilizan as novas tecnoloxías no fútbol sobre todo a nivel de adestramento de resistencia.

No estudo realizado contouse coa axuda de novas tecnoloxías como son os pulsómetros, o computador, interface, etc. O estudo consiste en coñecer, aplicando distintas probas de esforzo (test de resistencia, forza, velocidade e flexibilidade), o estado de forma dos xogadores dun equipo de fútbol e posteriormente aplicar un adestramento individualizado en función dos parámetros obtidos durante as probas. Aos xogadores colocábaselles un pulsómetro para rexistrar, durante a proba de resistencia, a dinámica da frecuencia cardíaca que con posterioridade e mediante un interface serán envorcados no computador e analizados co software Polar Training Advisor SW.

Tecnoloxia no deporte 10

Imaxe e vídeo extremos





Onde veriamos a expresión de todo o anterior sen a tecnoloxía comunicacional que permitiu que os deportes sexan o que son hoxe? A imaxe e o vídeo nos deportes teñen unha relevancia crítica, que están en constante mellora para traer mellores formas de visualizar os deportes, tomar datos deles case en tempo real e tamén soportar alturas, temperaturas, estados climáticos e golpes. A proximidade que dan os medios actuais de comunicación xunto á última tecnoloxía de captación de imaxes fan que os deportes non só se vivan aí, máis preto, e sexanse motivo de promoción, espectáculo e recadación económica, senón que tamén axudan a comprender o difícil traballo que implica ser un atleta e tamén motivan á introdución de máis persoas no deporte, o que retroalimenta a cadea.

Tecnoloxia no deporte 9

Dinámica de Fluídos Computacional

Con ese nome debería ser algo como para que Usain Bolt non sexa máis rápido, senón para que directamente viaxe no tempo; pero non. A Dinámica de Fluídos Computacional é a rama que estuda o movemento do aire, a auga e os gases a través de diferentes materias. Utilizando a forza dos supercomputadores, os científicos fan millóns de cálculos para simular a dinámica dos fluídos tanto en medios de transporte, edificacións ou o corpo humano. Esta tecnoloxía estívose relacionando co deporte nos últimos tempos, posibilitando a creación de cascos, traxes de baño e vestimenta de todo tipo. A empresa que máis a utilizou é Speedo, que aproveitou os escáneres 3D para analizar a fricción que produce a pel e mellorar a aerodinámica. Utilizando estes datos, os fabricantes poden crear vestimentas que regulen ou balanceen a fricción corporal, logrando gañar pequenos pero significativos porcentaxes de rendemento.

Tecnoloxia no deporte 8

Computadores "vestibles"




Así como están os sensores comestibles, están os computadores "vestibles". Con esta estraña palabra referímonos a aqueles sensores que poden ser vestidos a través de diferentes roupas de adestramento ou de execución. Os sensores sobre o corpo para monitorear respostas e estados físicos están presentes desde hai 3 décadas, pero os sensores actuais entregan unha información en tempo real e están implementados na roupa. É dicir, o deportista non ten que tentar dar o máximo de si con cables colgándolle de todas partes. As fibras sintéticas impermeables e con acción antibacteriana deron esta oportunidade aos científicos e aos deportistas (militares tamén) para poder estar en control de todo o organismo a través de micro sensores inalámbricos.

Tecnoloxia no deporte 7

A robótica deportista

Os novos coellos de indias son os robots. Pero que non se confundan os motivos, pois a elección destes abióticos espertados está baseada na capacidade de ser altamente modificados para facer o que se lles pida, mesmo tirar unha pelota de baseball a máis de 150 km/h para probar cascos e novos materiais para bates. Non só lanzan cousas ou reciben golpes, os robots tamén esquían. En Xapón un grupo de investigadores desenvolveu un robot para estudar o movemento conxunto en esquíelos cada vez que se executa un xiro. Este tipo de información rescata destes estudos ten un efecto determinante sobre o adestramento do deporte a curto prazo, xa que ao atoparse posicións ou accións máis beneficiosas, os atletas acurtan a distancia ao seu novo record. 

Tecnoloxia no deporte 6

Computadores comestibles





Sucesos recentes deixáronnos presenciar como algúns atletas caen fulminados dun arresto cardíaco en plena competencia. Os casos máis lembrados son os que deu o fútbol, pero este tipo de conflitos súbitos é inherente a calquera actividade física onde se esixe o corpo ao máximo. Outro problema coñecido e complementario (de feito é a segunda causa de morte en deportistas) é a temperatura corporal, que ata hoxe mídese ao tacto ou mediante termómetros convencionais. Coa chegada dos sensores ou termómetros comestibles, a saúde do atleta pode controlarse fóra das liñas de xogo e mentres se desenvolve a actividade ou o adestramento. Moitas veces os atletas, por descoñecemento, arriscan a súa saúde ao minimizar cambios de temperatura ou comportamentos anómalos no seu corpo, pero con este termómetro os preparadores físicos e os médicos terán constante control sobre os xogadores. Desenvolvido pola NASA, estes sensores comestibles son os mesmos que se utilizan nos astronautas e conteñen un cristal de cuarzo e unha micro-batería envolta en silicona. Brinda información sobre os signos vitais tales como ritmo cardíaco e temperatura.

Tecnoloxia no deporte 5

Biomimesis ou biomimética

Hai deportes que llos podería practicar espidos e o rendemento dos atletas non cambiaría, salvo pola constante de vergoña que deberían conxugar coas súas habilidades. Con todo hai deportes onde a vestimenta e a tecnoloxía aplicada a ela fan a diferenza, así sexa de milésimas de segundos, á hora de marcar un record ou de accionar con maior comodidade e/ou protección. Con este obxectivo está a traballarse en biomímesis ou biomimética, que é a rama da ciencia que toma á natureza como musa inspiradora para resolver problemas humanos. Aproveitando a sabedoría case infinita da natureza, os científicos buscan imitar tecidos de animais ou plantas para implementar na vestimenta dos deportistas. Por exemplo, estudáronse as interaccións moleculares nos cogomelos dos dedos dos Geckos ou do mexillón azul para desenvolver luvas e calzado máis adhesivo para os escaladores. Tamén se desenvolveu  un traxe de baño para o nadador Michael Phelps que estaba inspirado nos dentículos dérmicos da pel da quenlla. 

tecnoloxia no deporte 4

Sastrería tecnolóxica




Os custos da vestimenta oficial e profesional dos deportistas son bastante altos xa que están contemplados para ser desenvolvidos e distribuídos dunha forma comercial, cunha produción en serie. Coa chegada dos escáneres 3D de corpo completo, as aplicacións para o deporte están a prover a capacidade de analizar a xeometría e a cinemática dun determinado corpo. Coa información recompilada de cada un dos pliegues e do movemento dun deportista, a composición dixital chamada tool-less pode crear vestimenta a medida tomando en conta ata 300.000 puntos de acción nun movemento, facendo da sastrería tecnolóxica unha interesante opción para quen desexa unha personalización absoluta na súa vestimenta e non estar limitados a un talle de camisa e un modelo contra o corpo ou solto.

Demostracion de tecnologia en el deporte

https://www.youtube.com/watch?v=qd-xSFYn2XQ

Tecnoloxia no deporte 3

Nanotecnología del carbono

Nada novo se es un entusiasta do deporte de alta gama, pois é unha técnica moi difundida e publicitada. O carbono ten unha propiedade característica que o fai especialmente resistentes e forte, e é a forza que ten a súa enlazamiento atómico. Isto implica que usando nanotecnoloxía, os científicos poden manipular a unha escala inimaxinable (100.000 veces máis fino que un cabelo humano) pequenos tubos ocos de carbono que permiten facer obxectos ultra liviáns pero á vez ultra resistentes, á vez que máis fortes que o aceiro. Raquetas de tenis, paus de golf, bates de baseball, bicicletas e ata próteses para deportistas amputados (ou non) baseados na técnica de músculos artificiais que poden contraerse ata 30.000 veces por segundo e están pensados tamén para o espazo xa que soportan altas temperaturas.

El deporte y la tecnologia 2

As patentes

Constitúen un incentivo para a innovación.
Son unha forma de recoñecemento e de retribución do inventor.
Fomentan o investimento en actividades de investigación e desenvolvemento.
Amplían o acervo de coñecementos públicos.
O ciclo de innovación, fomentado polas patentes, induciu unha substitución gradual de materiais naturais (madeira, soga, corda e caucho) que se utilizaban para fabricar equipo deportivo, por unha ampla gama de material sintético sumamente perfeccionado, e que inclúe aliaxes e polímeros. Grazas a ese equipo máis sólido e á vez máis lixeiro fabricado a partir de material de alta tecnoloxía, os deportistas de todo o mundo puideron bater novos récords e con menores riscos de lesión e os fans do deporte en todo o mundo melloraron as súas marcas. Entre outras melloras nese campo cabe tamén citar as táboas de surf máis estilosas e rápidas e as luvas máis cómodas e antiderrapantes para os porteiros dos equipos de fútbol.
Entre o equipo deportivo e de adestramento patentado cabe tamén destacar os trineos, as cadeiras de rodas acuáticas, os tacos de saída, os cronómetros, os paus de golf e o equipo para a ximnasia. No ámbito dos deportes, cabe tamén referirse ás patentes de que son obxecto as bebidas deportivas e de desenvolvemento muscular e os complementos nutricionais.

Existe un sistema e método para avaliar
actividades deportivas, por exemplo,
pezas de vestir dotadas dun sensor que
pode detectar o impacto da peza de que
se trate, por exemplo, o calzado, nunha
superficie concreta.

As patentes fomentan os progresos

Grazas ao sistema de patentes:
Os fabricantes de equipo e material deportivo obteñen ganancias financeiras da innovación, o que á súa vez fomenta a vitalidade da industria e vai en beneficio da economía no seu conxunto.
Os investigadores teñen acceso a toda unha mina de información técnica que poden utilizar para inspirar innovacións e melloras en produtos existentes.
Os deportistas de todo o mundo benefícianse de todas as innovacións que se realizan en materia de equipo deportivo e melloran así o seu rendemento, sofren menos lesións e recupéranse máis rápido en caso de lesión.
O público en xeral benefíciase unha ampla gama de produtos deportivos de alta calidade.
A protección dos dereitos de patente a nivel internacional

Como os demais dereitos de P.I., as patentes son de índole territorial, no sentido de que fornecen efecto xurídico exclusivamente no país ou rexión no que son concedidas. Por iso é polo que solicitar protección por patente en varios países poida levar moito tempo e ser moi caro. O Tratado de Cooperación en materia de Patentes (PCT), da OMPI, permite que os inventores presenten unha única ?solicitude internacional? para iniciar o procedemento de obter protección por patente en ata 144 países. Adoptado en 1978, en abril de 2011 alcanzouse o fito de 2 millóns de solicitudes internacionais presentadas en virtude dese tratado
.

O deporte e a tecnoloxia

Desde o calzado deportivo ao traxe de baño, pasando pola raqueta de tenis e o balón de fútbol, os tecnólogos do deporte dedicaron enxeño, creatividade e coñecementos técnicos para concibir material mellor e máis seguro en aras da excelencia deportiva. Iso traduciuse nun mellor rendemento, nun equipo mellor, máis seguro e máis eficaz para a práctica do deporte, unha medición precisa do rendemento e unha multiplicidad de formas para vivir os eventos deportivos desde todos os lugares e en todo momento.

No mundo do deporte, as tecnoloxías novas e innovadoras están protexidas en virtude do sistema depropiedad intelectual (P.I.), concretamente mediante patentes. As patentes protexen as invencións e facilitan a difusión da tecnoloxía. Impiden, ademais, a utilización non autorizada dunha invención durante o período de tempo no que a patente é vixente. Polo xeral, 20 anos. Iso constitúe un incentivo para a innovación, no sentido de dar aos inventores a oportunidade de recuperar os investimentos que efectuasen para concibir a invención e de obter retribución financeira. A cambio do dereito exclusivo para explotar a invención, o inventor ten a obrigación de divulgar os detalles da mesma, alimentando así o acervo de coñecementos, ademais de proporcionar unha nova fonte de innovación. Unha vez expira o prazo de protección, a tecnoloxía pode ser utilizada libremente por calquera.
As patentes incitan ás empresas para investir na concepción e comercialización de produtos novos e perfeccionados. Ademais, contribúen a fomentar o progreso tecnolóxico, na medida en que todas as solicitudes de patente son obxecto de publicación. E unha vez que se decide comercializar un produto, pasa a estar dispoñible para todos os fans do deporte.

La ciencia en el deporte de alto rendimiento

Moita xente sorpréndese cando oe falar de ciencia do deporte. Existe realmente a ciencia do deporte? Que diferenza hai entre ciencia do deporte e ciencia do exercicio? Que fan exactamente os científicos do deporte?

 A medición en ciencia do deporte presenta algúns retos comúns e outros únicos. Os retos comúns inclúen o financiamento, dispoñibilidade de instrumentación, o seu tamaño e masa. Os retos únicos inclúen o traballar con deportistas famosos que a miúdo son reticentes a participar como suxeitos, adestradores que a miúdo se negan a ceder tempo de adestramento para facer medicións, esixencias extraordinarias en canto á facilidade e velocidade da medida e retorno dos datos, e unha perspectiva diferente do "éxito" na realización da investigación. Mentres o éxito do científico académico mídese habitualmente en termos de publicacións sobre investigacións con datos grupales, o científico do deporte debe mellorar ao(os) deportista(s) específico(s) con quen traballa. Por exemplo, se unha investigación de 20 deportistas mostra que 15 melloraron coa intervención, dúas quedaron máis ou menos igual e tres mostraron peores resultados de rendemento, probablemente lograríanse significatividad estatística e/ou intervalos de confianza e o estudo probablemente cumpriría cos estándares modernos da revisión por expertos. Con todo, se os tres deportistas que empeoraron fosen os tres "mellores" deportistas do grupo, os adestradores e o científico do deporte considerarán a intervención un fracaso.

Estudar a deportistas de elite é unha das investigacións máis gratificantes e difíciles que uno poida levar a cabo. Os suxeitos investigados son por definición extraordinariamente raros. Por tanto o investigador enfróntase a un baixo poder estatístico e pouco interese por xeneralizar a unha poboación; en realidade uno está a miúdo estudando a poboación. Finalmente, é difícil ter en conta a variabilidade do rendemento do deportista, estado de forma actual, vontade de ser avaliados, vontade de dar un ?esforzo máximo?, período do plan de adestramento e outros factores desde problemas inherentes a levar equipamentos pouco habituais e descoñecidos, estar a ser observado críticamente por científicos, e a importancia variable que os resultados do test poida ter sobre a carreira do deportista. Mentres o científico talvez vexa os resultados do test simplemente como algo para determinar o estado do deportista, o adestrador e o deportista poden considerar os resultados un medio de selección, provocando así unha tensión que non pretendía o científico.

Estas son as conclusións que saco o Dr. Bill Sands que o viviu todo no mundo do alto rendemento deportivo.