Superando limites

Para conseguir medallas e copas nos deportes, os adestradores recorreron á ciencia para mellorar o rendemento dos seus atletas. Hai novidades que sorprenden pola súa orixinalidade e marcan o grao de sofisticación alcanzado. A todos asómbranos a variedade de zapatillas que se ofrecen nas tendas deportivas. Estes calzados son a consecuencia de minuciosos estudos en deseño e tecnoloxía en materiais. Logran adaptarse a cada pé e tamén a cada deporte.

Aplícase tecnoloxía da NASA para fabricar traxes para competencias de natación. Utilizan unha tea ultraliviana coa capacidade de repeler á auga e lograr unha compresión do corpo que evita a vibración da pel e a oscilación muscular. O nadador obtén unha silueta hidrodinámica e así reduce a resistencia que ofrece a auga ao deslizamiento

Progresos científicos aplicados ao adestramento deportivo

Existe un sistema que permite visualizar o esqueleto do atleta mentres realiza o exercicio. Con isto corríxense erros técnicos e conséguese un rendemento óptimo. O sistema permite estudar en detalle os movementos de ciclistas, futbolistas ou ximnastas entre outros deportes de alta competición. Estes atletas no futuro poderán perfeccionar aínda máis a súa técnica directamente na pista de atletismo, xa fóra dun laboratorio. Trátase dunha empresa inglesa (SESAME) que está a desenvolver uns sensores que permitirán coñecer a postura do atleta en cada momento da competencia para lograr o máximo rendemento do competidor. Os deportistas de alto rendemento monitorean o seu corazón, mentres realizan os adestramentos, con pulsómetros. Así coñecen a frecuencia cardíaca durante cada etapa do adestramento e o tempo de recuperación. Isto permite aos adestradores sacar o máximo proveito da capacidade orgánica o deportista.

Os accesorios tamén son optimizados para baixar records

As empresas que comercializan produtos para deportistas interésanse tamén en mellorar as lentes. É que nalgúns deportes son molestos os flashes, noutros os contrastes entre luz e sombra e en moitos o brillo do sol. En todos os casos a procura céntrase en aumentar a nitidez e diminuír a fatiga visual. É por iso que as empresas buscan desenvolver lentes para contrarrestar estas incómodas situacións e mellorar o rendemento, a precisión, e a seguridade do deportista.

Buscando superar o problema da altitude

Para competencias en países con alturas considerables os atletas poden aclimatarse no seu propio país pero nunha cámara hipobárica. Nela a presión atmosférica aseméllase á dunha altura de 3.600, 4.000 metros ou aínda máis. Esta técnica está a ser utilizada non só por esquiadores e escaladores senón tamén por ciclistas e futbolistas cando deben de competir en países cunha altura moi distinta ao seu lugar de adestramento habitual.

Aspectos psicolóxicos nos deportistas

Toda a tecnoloxía aplicada ao deportista non serve de moito se o que falla é a vontade, a concentración ou calquera outra faceta do estado emocional. Por iso psicólogos acompañan ao atleta ou ao equipo de competición para que sigan gozando das competencias; para saber cambiar pensamentos negativos por positivos; concentrarse e non quedar pensando nun erro; desenvolver técnicas de relaxación, non temer ao día do partido ou competencia, deixar ao carón os problemas persoais, non temer ás posibles lesións, etc.

Por iso aínda que agora parecería que a tecnoloxía aplicada ao deporte non ten límites infranqueables, o factor humano segue sendo o elemento para ter en consideración e é o que marca a diferenza entre gañadores e perdedores.

Tecnoloxia, unha axuda para os deportistas

A tecnología deu pasos axigantados nos últimos anos, e no deporte, tanto amateur como profesional, foise incorporado para mellorar o desempeño dos atletas e da competencia, tentando non quebrantar a esencia mesma da práctica. Atopamos así avances en elementos como: traxes de baño hidrodinámicos na piscina, bicicletas lixeiras feitas de fibra de carbono, raquetas, paus de golf, bates de béisbol, zapatos, pelotas, camisetas, cámaras de repetición instantánea etc.

A tecnoloxía deu pasos axigantados nos últimos anos, e no deporte, tanto amateur como o profesional, foise incorporado para mellorar o desempeño dos atletas e da competencia, tentando non quebrantar a esencia mesma da práctica. Atopamos así avances en elementos como: traxes de baño hidrodinámicos na piscina, bicicletas lixeiras feitas de fibra de carbono, raquetas, paus de golf, bates de béisbol, zapatos, pelotas, camisetas, cámaras de repetición instantánea etc. Aínda que algunhas entidades deportivas como a FIFA se rehúsan a utilizar elementos externos para a mellora do xogo, son cada vez máis quen está a favor de utilizar a tecnoloxía como ferramenta para cualificar adecuadamente inxustizas e erros humanos que non son fáciles de percibir. Ademais a ciencia está ao servizo dos atletas como un instrumento para axudalos a superar as barreiras físicas e inclusive as técnicas. No tenis, por exemplo, que ante todo é un deporte de cabaleiros, onde se respecta a decisión dos xuíces, a velocidade e técnica do xogo foi evolucionando e chegou un momento no que pasou á capacidade do ollo humano, por iso hai uns anos requiriuse que os xuíces de liña e cadeira, apóiense na tecnolóxica que lle proporciona o chamado 'ollo de falcón', cuxo obxectivo é determinar se unha pelota caeu dentro ou fóra dos límites da cancha.

A tecnoloxía deu pasos axigantados nos últimos anos, e no deporte, tanto amateur como o profesional, foise incorporado para mellorar o desempeño dos atletas e da competencia, tentando non quebrantar a esencia mesma da práctica.

A tecnoloxía deu pasos axigantados nos últimos anos, e no deporte, tanto amateur como o profesional, foise incorporado para mellorar o desempeño dos atletas e da competencia, tentando non quebrantar a esencia mesma da práctica.

Aínda que algunhas entidades deportivas como a FIFA se rehúsan a utilizar elementos externos para a mellora do xogo, son cada vez máis quen está a favor de utilizar a tecnoloxía como ferramenta para cualificar adecuadamente inxustizas e erros humanos que non son fáciles de percibir. Ademais a ciencia está ao servizo dos atletas como un instrumento para axudalos a superar as barreiras físicas e inclusive as técnicas.

No tenis, por exemplo, que ante todo é un deporte de cabaleiros, onde se respecta a decisión dos xuíces, a velocidade e técnica do xogo foi evolucionando e chegou un momento no que pasou á capacidade do ollo humano, por iso hai uns anos requiriuse que os xuíces de liña e cadeira, apóiense na tecnolóxica que lle proporciona o chamado ' ollo de falcón ', cuxo obxectivo é determinar se unha pelota caeu dentro ou fóra dos límites da cancha.

Os diversos torneos da ATP, WTA, Copa Davis, e Fed Cup, estiveron marcados por polémicas e decisións dos xuíces de liña nos últimos anos. E para evitar eses altercados requiriuse utilizar os avances tecnolóxicos como un autentico beneficio para darlle credibilidade ao xogo e evitar a incerteza que xeraban certos puntos en disputa.

Ao utilizar o termo ?tecnoloxía? en temas referidos a deportes, afacemos descartar na percepción inicial cousas un pouco máis simples e que tamén forman parte da influencia tecnolóxica. Por exemplo, e seguindo co deporte do tenis, durante os últimos 50 anos, as raquetas de madeira foron substituídas polas de metal e logo polas de fibra de carbono mesturadas con outros materiais. Hoxe podemos atopar modelos conectados a computadoras con sensores que detectan as vibracións das cordas e do movemento, todo iso co obxectivo de axudar aos tenistas para saber datos interesantes que melloren o seu rendemento en canto á técnica de golpeo que está a utilizar, o que leva a desenvolver un xogo máis vistoso para o afeccionado.

Grazas aos avances e incorporación da tecnoloxía, no ciclismo as bicicletas sufriron cambios importantes: agora son lixeiras, resistentes e permiten aos atletas ter mellor rendemento ante o que moitos consideran un esforzo sobre humano nas competencias máis importantes.

Para a NFL, unha das ligas deportivas máis rendibles do mundo, foi importante ir implementando os avances tecnolóxicos para ben do espectáculo ou no seu caso a protección dos seus xogadores.

O futbol americano de Estados Unidos tomou desde 1986 a tecnoloxía como un aliado para mellorar as decisións tomadas polos árbitros no campo de xogo: utiliza a repetición instantánea desde hai varios anos e mesmo cambiou as súas regras para poder ter un xogo máis xusto en todos os sentidos.

Cámaras por ambos os costados do emparrillado e cabinas de revisión preto das bancas fixeron ás repeticións unha ferramenta común para este deporte.

Pero se algo ten colocada á NFL como a liga máis próxima á tecnoloxía é a súa preocupación e esforzo por manter seguros aos seus xogadores; creouse un comité chamado ?Head, Neck & Spine Medical Committee?, (Comité Médico de cabeza, pescozo e espiña dorsal), o cal se encarga de buscar formas nas que a tecnoloxía poida axudar a evitar lesións de alto risco.

Con todo, non todas as entidades deportivas pensan do mesmo xeito. A FIFA séguese rexeitando a utilizar a tecnoloxía como un medio que axude e dea soporte ás decisións que os árbitros toman en cuestión de segundos durante un encontro.

O futbol é o deporte máis querido e seguido ao redor do mundo, pero o seu máximo organismo di que a ausencia de elementos tecnolóxicos ?é a única maneira de manter o deporte coa súa beleza natural?.

Así, a FIFA insiste en ?non introducir tecnoloxía?, no que respecta a repeticións instantáneas para resolver as xogadas máis polémicas; así a todo prefire darlle prioridade a propostas como a utilización de dous árbitros adicionais á terna habitual e diamdemas para manter comunicados aos xuíces de liña.

Aínda que na pasada Copa Confederacións e no que será o Mundial de Brasil, xa se aceptou utilizar a tecnoloxía para detectar goles dubidosos na liña das porterías: usarase un sistema de 14 cámaras para detectar a posición da pelota no arco, dixo Thierry Weil, director de mercadeo do organismo reitor do futbol mundial.

Outro aspecto no que tamén puxo empeño a FIFA, é en avalar os estudos para sacar uniformes, zapatos ou balóns con tecnoloxía de punta. Estes últimos deseñados con capas sintéticas e recheos dun xel especial que absorbe con maior docilidade os golpes, e que ademais lle permite axustarse ás condicións climáticas do terreo de xogo.

Ademais están os uniformes, deseñados especificamente para que os futbolistas sentan máis cómodos, non se mollen coa súa propia suor ou mesmo para que o seu corpo tórnese un pouco máis ?aerodinámico?: zapatos feitos para sacarlle o maior proveito ás habilidades dos xogadores ao momento de patear o balón ou correr, son elementos craves nos que a tecnoloxía si mellorou o balompé mundial segundo a FIFA.

Hai deportes onde a vestimenta e a tecnoloxía aplicada a ela fan a diferenza. É o caso da natación, onde as milésimas de segundos poden facer gañar ou perder a un competidor, e para iso desde hai algúns anos deseñáronse traxes especiais que asemellan a unha segunda pel, similar á pel das quenllas.

Trátase de traxes aerodinámicos que buscan elevar o rendemento dos nadadores, e que foron feitos tras 55 mil horas de estudos con científicos e deseñadores industriais coa mellor tecnoloxía que existe: traxe, gorra e goggles, que axudan a reducir a resistencia á auga, logrando que o nadador incremente a súa velocidade considerablemente.

Ciencia e tecnoloxía atópanse moi ligadas ao deporte hoxe en día. O factor ciencia xa é un protagonista que vai da man para axudar aos atletas para lograr mellores resultados, todo en beneficio do espectáculo para os afeccionados.

Tecnoloxia maratoniana

É usual decatarse da aplicación de innovacións tecnolóxicas en prácticas deportivas a nivel profesional: desde cascos ultramodernos para que os surfeiros reciban indicacións dos seus adestradores en tempo real, pasando polos avances aplicados na amortiguación do calzado para xogadores de básquet, ata o uso de dispositivos GPS cada vez máis sofisticados para montañistas.

En todo o mundo e cada día máis, podemos notar como se estende o uso destas tecnoloxías ás prácticas deportivas de afeccionados. Un caso paradigmático (polo volume de aplicación que implica) é o uso de chips para cronometrar maratóns. Centos de persoas reunidas nunha sorte de festexo comunitario, onde correr é tamén unha invitación para mellorar a calidade de vida nas grandes cidades. Tal foi o caso do recente Nike + Human Race, o evento de running máis grande do mundo feito en simultáneo en 25 cidades, incluída Buenos Aires. Do mesmo xeito serao a vixésima edición da 1/2 Maratón Adidas na Cidade de Buenos Aires o próximo 21 de setembro.

Fronte a semellantes convocatorias, o uso do chip instálase para converter calquera competencia amateur nun evento precisamente medido. Aquí, un mapa deste pequeno e versátil elemento: como funciona e que información brinda o sistema dixital para maratóns:

* É unha miniatura de deseño especial, marcada por un código único de identificación. Unha descrición técnica para quen sabe: ten unha cápsula de vidro transparente que contén un chip de silicona e un cable enerxético.

* O chip non ten baterías; actívase ao entrar en contacto cun campo magnético a través de antenas. O proceso de conexión do chip co campo dura apenas 60 milisegundos.

* En toda maratón que utiliza este sistema colócanse as antenas (unha na "largada" e outra na "chegada") que, ao ser cruzadas polo corredor, reciben a información almacenada no chip, incluído o seu número de identificación. Todos os datos gárdanse nunha computadora que utiliza un software especial e que, en cuestión de segundos, permite traducir os resultados a calquera computadora hogareña.

* O chip permite saber exactamente o momento no que un corredor cruza a liña de largada e chegada, os seus tempos parciais e totais, cando e onde se detén. Tamén brinda varios formatos nos resultados: clasificacións femininas e masculinas, por rango de idades, e por procedencia do corredor, entre outros. O sistema permite axilizar a velocidade do procesamiento dos datos e obter a información dunha maratón con todas as súas variables posibles cruzadas en tempo record.

Superando os nosos limites

"Citius, altius, fortius" (máis rápido, máis alto, máis forte) é a estimulante lema dos Xogos Olímpicos, unhas palabras inspiradoras que nos animan a superar os nosos logros e limitacións. A tecnoloxía entra en xogo no deporte igual que en calquera outro ámbito das nosas vidas, desde distintas perspectivas e en campos diferentes, pero sempre co obxectivo de axudarnos a mellorar.

Avances paralímpicos

Un dos campos onde é máis sinxelo ver como a tecnoloxía supón un gran avance é nos Xogos Paralímpicos. Edición tras edición, pódese constatar como os deportistas fan uso de cada vez máis sofisticadas prótese grazas aos avances da enxeñería e a ciencia, porque os soños non teñen barreiras.

Un dos mellores exemplos é o do corredor surafricano Óscar Pistorius. A súa carreira profesional coñeceu a súa cénit durante Londres 2012, cando se converteu no primeiro deportista con ambas as pernas protésicas en competir nun evento desas características. E, aínda que se volveu a Sudáfrica sen conseguir ningunha medalla, só obtivo palabras positivas ante a proeza que acaba de realizar. Porque subir ao podio era o de menos: a verdadeira fazaña estaba en chegar ata aí.

Óscar Pistorius - primeiro deportista paralímpico que participa nuns Xogos Olímpicos

O camiño non foi fácil. Durante moitos anos, as súas pernas artificiais foron obxecto de controversia, ata o punto de ser consideradas unha vantaxe fronte aos demais corredores. Obviamente, non se atoparon motivos suficientes.

Baloncesto

Outro dos deportes máis populares dos Xogos Olímpicos é o baloncesto. No caso do baloncesto paralímpico, as cadeiras de rodas están deseñadas especificamente para dar a mellor resposta aos xogadores durante os partidos. O equipo británico de baloncesto paralímpico estreou na cita olímpica de 2012 unhas cadeiras creadas desde cero. Durante máis de dez anos, o modelo de base fora o mesmo, pero esta vez fixeron borrón e conta nova para innovar desde o mesmo proceso de deseño.

As novas cadeiras foron desenvolvidas pola Universidade de Loughborough, BMW e RGK, expertos produtores de cadeiras de rodas para prácticas deportivas. Un dos materiais que se utilizou para a estrutura foi aluminio en lugar de titanio, creando cadeiras moito máis resistente aos golpes e ata dous quilos máis lixeiras. As melloras fixéronse notar tanto na velocidade que podían alcanzar como na maniobrabilidad.

Equipo personalizado

Unha das facetas máis importantes no desenvolvemento de tecnoloxía para deportistas paralímpicos é a personalización dos produtos. No caso das cadeiras para xogar ao baloncesto, é no asento onde radica a clave. Para a creación das cadeiras de rodas do equipo paralímpico británico se escanearon as formas e os movementos de cada xogador, recompilándose así a información necesaria para construír a man uns asentos perfectos individuais. Neste caso, todo depende das condicións de cada xogador: unha lesión medular non ten as mesmas necesidades que unha perna amputada.

Xogadoras da selección británica de baloncesto paralímpico

O desenvolvemento de novos materiais e a súa optimización para o seu uso en deportes paralímpicos é de capital importancia, pero o deseño personalizado e tratado ao detalle é clave, e dá mostra da madurez das investigacións neste campo. As entrevistas aos atletas, que deron feedback aos desarrolladores das cadeiras, arroxaron luz sobre moitos detalles.

Outros deportes, outras tecnoloxías

A lista é interminable. A natación coñeceu innumerables melloras nos seus traxes de baño (algúns desenvolvidos en conxunto coa NASA!) e as tecnoloxías para determinar a posición dos corpos no espazo axudaron a deportes como o tenis ha mellorar a efectividade da súa arbitraxe.

O ollo de falcón é, probablemente, a súa versión máis coñecida. Grazas a unha serie de videocámaras dispostas no campo de xogo, é posible saber se a pelota caeu ao carón ou a outro da liña e, por tanto, se se puntuou ou non. O fútbol, cos seus goles pantasmas, que tantos desgustos e alegrías dan aos afeccionados, podería tamén beneficiarse destes avances algún día.

Máis aló do deporte

Aínda que pareza que a tecnoloxía aplicada aos atletas só afecta a unha porcentaxe pequena dos deportistas e, por tanto, a unha parte moi pequena da poboación mundial, o certo é que os avances neste campo van máis aló da competición de elite.

O deporte é capaz de atraer a atención de millóns de persoas, o que ao final acaba repercutindo nun interese maior pola ciencia e a tecnoloxía. As pernas artificiais dos atletas paralímpicos fan que nos preguntemos como funciona ou como se desenvolve algo así.

Pero talvez o máis importante é que os avances no terreo paralímpico acaban tendo a súa aplicación en áreas máis amplas do medicamento. As novidades tecnolóxicas en próteses e cadeiras de rodas nas Olimpíadas acaban servindo para todos os modelos afastados do deporte de máximo nivel. As melloras tecnolóxicas, ata nos ámbitos máis insospeitados, acaba servíndonos a todos.