Superando os nosos limites

"Citius, altius, fortius" (máis rápido, máis alto, máis forte) é a estimulante lema dos Xogos Olímpicos, unhas palabras inspiradoras que nos animan a superar os nosos logros e limitacións. A tecnoloxía entra en xogo no deporte igual que en calquera outro ámbito das nosas vidas, desde distintas perspectivas e en campos diferentes, pero sempre co obxectivo de axudarnos a mellorar.

Avances paralímpicos

Un dos campos onde é máis sinxelo ver como a tecnoloxía supón un gran avance é nos Xogos Paralímpicos. Edición tras edición, pódese constatar como os deportistas fan uso de cada vez máis sofisticadas prótese grazas aos avances da enxeñería e a ciencia, porque os soños non teñen barreiras.

Un dos mellores exemplos é o do corredor surafricano Óscar Pistorius. A súa carreira profesional coñeceu a súa cénit durante Londres 2012, cando se converteu no primeiro deportista con ambas as pernas protésicas en competir nun evento desas características. E, aínda que se volveu a Sudáfrica sen conseguir ningunha medalla, só obtivo palabras positivas ante a proeza que acaba de realizar. Porque subir ao podio era o de menos: a verdadeira fazaña estaba en chegar ata aí.

Óscar Pistorius - primeiro deportista paralímpico que participa nuns Xogos Olímpicos

O camiño non foi fácil. Durante moitos anos, as súas pernas artificiais foron obxecto de controversia, ata o punto de ser consideradas unha vantaxe fronte aos demais corredores. Obviamente, non se atoparon motivos suficientes.

Baloncesto

Outro dos deportes máis populares dos Xogos Olímpicos é o baloncesto. No caso do baloncesto paralímpico, as cadeiras de rodas están deseñadas especificamente para dar a mellor resposta aos xogadores durante os partidos. O equipo británico de baloncesto paralímpico estreou na cita olímpica de 2012 unhas cadeiras creadas desde cero. Durante máis de dez anos, o modelo de base fora o mesmo, pero esta vez fixeron borrón e conta nova para innovar desde o mesmo proceso de deseño.

As novas cadeiras foron desenvolvidas pola Universidade de Loughborough, BMW e RGK, expertos produtores de cadeiras de rodas para prácticas deportivas. Un dos materiais que se utilizou para a estrutura foi aluminio en lugar de titanio, creando cadeiras moito máis resistente aos golpes e ata dous quilos máis lixeiras. As melloras fixéronse notar tanto na velocidade que podían alcanzar como na maniobrabilidad.

Equipo personalizado

Unha das facetas máis importantes no desenvolvemento de tecnoloxía para deportistas paralímpicos é a personalización dos produtos. No caso das cadeiras para xogar ao baloncesto, é no asento onde radica a clave. Para a creación das cadeiras de rodas do equipo paralímpico británico se escanearon as formas e os movementos de cada xogador, recompilándose así a información necesaria para construír a man uns asentos perfectos individuais. Neste caso, todo depende das condicións de cada xogador: unha lesión medular non ten as mesmas necesidades que unha perna amputada.

Xogadoras da selección británica de baloncesto paralímpico

O desenvolvemento de novos materiais e a súa optimización para o seu uso en deportes paralímpicos é de capital importancia, pero o deseño personalizado e tratado ao detalle é clave, e dá mostra da madurez das investigacións neste campo. As entrevistas aos atletas, que deron feedback aos desarrolladores das cadeiras, arroxaron luz sobre moitos detalles.

Outros deportes, outras tecnoloxías

A lista é interminable. A natación coñeceu innumerables melloras nos seus traxes de baño (algúns desenvolvidos en conxunto coa NASA!) e as tecnoloxías para determinar a posición dos corpos no espazo axudaron a deportes como o tenis ha mellorar a efectividade da súa arbitraxe.

O ollo de falcón é, probablemente, a súa versión máis coñecida. Grazas a unha serie de videocámaras dispostas no campo de xogo, é posible saber se a pelota caeu ao carón ou a outro da liña e, por tanto, se se puntuou ou non. O fútbol, cos seus goles pantasmas, que tantos desgustos e alegrías dan aos afeccionados, podería tamén beneficiarse destes avances algún día.

Máis aló do deporte

Aínda que pareza que a tecnoloxía aplicada aos atletas só afecta a unha porcentaxe pequena dos deportistas e, por tanto, a unha parte moi pequena da poboación mundial, o certo é que os avances neste campo van máis aló da competición de elite.

O deporte é capaz de atraer a atención de millóns de persoas, o que ao final acaba repercutindo nun interese maior pola ciencia e a tecnoloxía. As pernas artificiais dos atletas paralímpicos fan que nos preguntemos como funciona ou como se desenvolve algo así.

Pero talvez o máis importante é que os avances no terreo paralímpico acaban tendo a súa aplicación en áreas máis amplas do medicamento. As novidades tecnolóxicas en próteses e cadeiras de rodas nas Olimpíadas acaban servindo para todos os modelos afastados do deporte de máximo nivel. As melloras tecnolóxicas, ata nos ámbitos máis insospeitados, acaba servíndonos a todos.